Praktijkenbank kwesties

Safe spaces?

Groepen, eventueel met de steun van organisaties, ontwikkelen als een al dan niet bewuste strategie safe spaces. Dit zijn plaatsen waar ze in alle veiligheid kunnen werken, wonen of simpelweg aanwezig zijn. Op deze plaatsen ontwikkelen zich solidariteitspraktijken die in eerste instantie de eigen groep en/of achterban betreffen. Er ontstaat onderlinge steun en herverdeling. Wat er gebeurt op deze plekken heeft echter ook gevolgen voor het bredere samenleven. 

CollectActif creëert veilige ruimtes waar diverse groepen aan de slag kunnen gaan: een plaats op de Abattoir om voedseloverschotten te verdelen, een keuken binnen Alléé du Kaai om de voedseloverschotten te verwerken, een tuin in Jette om groenten te kweken. Vanuit deze safe spaces ontstaat een claim om de activiteiten, en dus ook de aanwezigheid van mensen zonder wettig verblijf als zinvol te laten erkennen door de bredere samenleving. 

Leeggoed creëert huisvesting voor een groep die dit individueel niet kan realiseren. De bewonersgroep vormt stilletjes aan een kleine familie, maar wil ook een stap naar buiten zetten. Na twee jaar samenwonen werd een colloquium georganiseerd - ‘van Leegstand tot Leeggoed’ - om het draagvlak voor tijdelijke bezettingen en het recht op wonen op de politieke agenda te zetten. 

Specifieke groepen in de samenleving gaan dus op zoek naar specifieke ruimtes om hun eigen stem te ontwikkelen en later tot recht te laten komen. Deze ‘eigen plekken’ zijn dus noodzakelijk om groepen van etnisch-culturele en/of socio-economisch diverse achtergrond een plaats te geven in de samenleving. 

Bij Movement X zijn deze eigen, veilige plekken noodzakelijk. De vergaderingen gebeuren achter gesloten deuren en hebben dus een niet-publiek karakter, onder andere omdat sommige leden van Movement X om professionele redenen enkel achter de schermen willen werken. Zo kunnen ze op een impliciete manier toch actie voeren voor standpunten die ze niet openbaar kunnen maken. Men werkt dus in een safe space, maar heeft toch invloed op de buitenwereld.

Een interventieperspectief op safe spaces

Professionals kunnen safe spaces mee ondersteunen. Dit kan op verschillende manieren: ze voorzien ruimtes, richten die mee in, experimenteren met mogelijke invullingen en ondersteunen groepsvorming en activiteiten binnen deze ruimtes. Ze gaan bovendien een stap verder en nemen een meer politieke rol op door de expertise die zich op deze plaatsen ontwikkelt, zichtbaar te maken en taal te geven. Zo blijven leerervaringen niet beperkt tot de interne kring maar komt er een bredere discussie op gang over de betekenis van deze plaatsen voor het ruimere samenleven. 

In de Rabot-Blaisantvest, een wijk in Gent, verdienen bewoners Torekes in ruil voor hun inzet in de buurt. Het is een complementaire munt die diverse mensen samenbrengt en met elkaar verbindt. De Site, een werknamiddag in de wijk, blijkt te fungeren als een safe space waar mensen onder onderhandelde voorwaarden aan de slag gaan. Het werk op De Site verhoudt zich tot de reguliere arbeidsmarkt, een ruimte die door de Torekesvrijwilligers als onveilig wordt ervaren. Het actie-onderzoek confronteert beide ruimtes met elkaar. Door het werk op De Site te benoemen als ‘arbeid’, trekken onderzoekers en professionals een discussie op gang betreffende de invulling van ‘waardig en zinvol werk’.